Verzwegen argumenten
Het combineren van onderwijs en het begeleiden van cliënten roept soms vreemde parallellen en associaties op. Deze week hielp ik studenten die dat nooit eerder hadden gedaan een argumentenschema te maken. De verschillende soorten argumenten passeerden de revue, waaronder de verzwegen argumenten.
Als voorbeeld stond er in het lesmateriaal ‘De auto van de buurvrouw staat voor de deur, de buurvrouw is dus thuis.’ Daarbij neemt de schrijver aan dat als iemands auto er staat, diegene thuis is. Het staat er niet bij, er wordt verondersteld dat jij daar als lezer ook vanuit gaat.
Vreugde en verdriet tegelijk
Op de terugweg naar huis deed het me denken aan de cliënte die meerdere miskramen achter de rug heeft en nu zwanger is. De aandacht gaat uit naar de zwangerschap, het hier en nu is al spannend genoeg. De miskramen en al wat die aan verdriet met zich mee brengen, verdwijnen op de achtergrond. De blijdschap vanwege de lang gewenste zwangerschap, die nu goed lijkt te gaan, de angst die er ook nog is, het gebod om te ontspannen: ik geef het je te doen om daarmee om te gaan.
Als je niet oplet raakt een heel belangrijk onderdeel uit het oog. Toch valt het niet weg te denken. Maar wat doe je ermee, toedekken en voor later bewaren? Of toch proberen het op de agenda te zetten? Bij het begeleiden van mensen die rouwen is het belangrijk hen te volgen. De ene keer zullen ze aan de kant van het verlies zitten (het verleden) en de andere keer aan de kant van herstel (hier en nu). Daar moet een zeker evenwicht zijn. Blijft iemand lang aan een van beide kanten, dan is het de taak van de therapeut iemand uit te nodigen naar de andere kant.
Maar nu is er een zwangerschap en komt er een nieuw leven bij waarvoor gezorgd moet worden. Tijdens de zwangerschap is het misschien niet handig de verlieskant op te zoeken. We raden dat ook niet aan. Maar straks in de verzorging en opvoeding van de baby, waar je vooral in het hier en nu getrokken zal worden, is er misschien voorlopig geen gelegenheid meer.
Zwanger na een miskraam
Rouwen en vooruit kijken tegelijk
'De aandacht gaat uit naar de zwangerschap, het hier en nu is al spannend genoeg. De miskramen en al wat die aan verdriet met zich mee brengen, verdwijnen op de achtergrond.'
Van een afstandje kijken
Vergezocht? Deze dilemma’s spelen regelmatig een rol in het begeleiden van mensen met een kinderwens. Zorgvuldigheid is geboden.
Om de knoop wat te ontwarren ga ik dan meestal over op metacommunicatie. Zonder meteen in te gaan op de ‘verzwegen argumenten’ spreek ik met de persoon over wat er nodig is en hoe de balans te behouden. Je zou het een soort besluitvormingsgesprek kunnen noemen. Soms leidt dat tot een verstandig soort uitstel, soms verlaagt het de drempel en kan er toch gedoseerd over het verlies gepraat worden.
Je doel bereiken door de langzame weg te nemen
Dit voorbeeld laat me weer zien dat het koord van de rouw slap is. Meebewegen of bij de hand pakken is voor de hulpbieder een voortdurende hoofdbreker, en teveel doelgerichtheid een valkuil. Vertragen en ‘erboven gaan hangen’ helpt vaak en verlaagt de drempel omdat de pijn zelf het onderwerp wordt zonder die meteen van dichtbij te bekijken.
Studenten begrijpen die traagheid niet altijd en zijn gewend meer doelgericht te handelen volgens een stappenplan of methode. Dat heeft te maken met hoe we nu werken in de zorg: doelgericht en effectief. Alleen werken emoties vaak niet mee aan planmatig werken en moeten we een stap terug doen. Ik laat ze graag zien dat je pas doelgericht kunt handelen als je eerst je vergrootglas hebt gebruikt. En dat je soms zelfs tijd kunt winnen door eerst te vertragen. Maar ook gewoon dat tijd niet altijd de maatstaf moet zijn.
Wilma Potze